aftur um fjármögnun vísinda

Í færslu sinni 22. febrúar sagði Arnar Pálsson að það væri mikilvægt að auka fjárframlög til stofnana og háskóla til að efla vísindastarfsemi þeirra og telur að erlendis sé sú aðferð helst notuð.  Í Bandaríkjunum er það reyndar þannig að vísindastarfsemi háskóla er að mestu fjármögnuð af styrkjum en með hverjum styrk kemur viðbótarframlag sem stofnunin getur notað til sinnar eigin starfsemi.  Háskólarnir gera samninga við styrktaraðila, t.d. National Institutes of Health, þar sem þær réttlæta viðbótarframlagið.  Þetta geta verið háar fjárhæðir, allt að 80% viðbót við upphæð styrksins.  Þannig að það borgar sig fyrir háskólana að vera með starfsmenn innanborðs sem geta aflað styrkja.  Viðbótarframlagið er notað til að standa undir ýmissi innri starfsemi, ráða nýtt starfsfólk og fjármagna tækjakaup þeirra osfrv.  Þannig standa styrkirnir undir starfseminni og til verður samkeppni um besta starfsfólkið sem aflað getur styrkja.  Háskólar í Bandaríkjunum fá ýmis önnur framlög en það er athyglisvert að langstærstur hluti þess sem þeir nota til vísindastarfsemi kemur úr samkeppnissjóðum.  Þetta má sjá í töflunum frá NSF sem ég vísaði til áður (sjá hér að neðan).

Á Íslandi er staðan þannig að samkeppnissjóðir fjármagna innan við 10% af vísindastarfsemi hins opinbera.  Þetta þýðir að 90% fjármagnsins kemur beint af fjárlögum.  Að mínu mati er ekkert sérstaklega mikilvægt að auka frekar þessi beinu framlög en mun vænlegra að efla samkeppnissjóðina OG láta viðbótarframlag til stofnunar fylgja hverjum styrk.  Þetta er sá hvati sem þarf að efla vísindastarfsemina og skapa dýnamik í kerfinu.

Eiríkur Steingrímsson