Tækifærið er núna

Vísir, 09. maí. 2007

Katrín Jakobsdóttir skrifar.

Góð menntun er undirstaða fjölbreyttrar atvinnu og öflugs samfélags. Íslendingar eiga enn mörg verkefni óunnin í menntun landsmanna. Þar skiptir miklu að hugmyndir okkar Vinstri-grænna um fjölbreytni og menntun verði hafðar að leiðarljósi. En hvaða tækifæri eru framundan í íslenskum menntamálum?

Mörg mikilvæg verkefni eru framundan á leikskólastigi. Það er brýnt að mennta fleiri leikskólakennara og tryggja bætt kjör allra þeirra sem starfa í leikskólunum, óháð menntun. Þá teljum við forgangsverkefni að koma á gjaldfrjálsum leikskóla og tryggja þannig jöfn tækifæri allra barna til að ganga í leikskóla.

Í leikskólum landsins er unnið gott og fjölbreytt starf þar sem hver leikskóli leitast við að rækta sína sérstöðu. Grunnskólar landsins geta svo sannarlega nýtt sér aukið faglegt frelsi en hingað til hefur starf þeirra verið nokkuð fastbundið. Þess vegna viljum við Vinstri-græn leggja niður samræmd próf í núverandi mynd. Í staðinn væri hægt að taka upp stöðluð próf að hætti Finna sem ekki hafa jafn stýrandi áhrif á skólastarfið. Miklu skiptir ennfremur að meta skólastarf út frá breiðum grunni, ekki aðeins út frá árangri í kjarnafögum heldur einnig út frá félagslegu umhverfi, framboði á listnámi, árangri í verklegum greinum og fleiru.

Í framhaldsskólum landsins er veittur mikilvægur grunnur fyrir lífið og frekara nám. Mikilvægt er að íslenskir framhaldsskólar haldi áfram að veita nemendum sínum breiða menntun þannig að þeir fái innihaldsríka kennslu í móðurmáli sínu, raungreinum og nokkrum tungumálum. Þá er lykilatriði að hver framhaldsskóli fái að varðveita eða móta sér sérstöðu í námsframboði. Af þeim sökum höfnum við Vinstri-græn öllum hugmyndum um að skerða nám til stúdentsprófs. Það má ekki gengisfella þá menntun sem hefur verið veitt á þessu stigi.

Hins vegar er vitaskuld einnig mikilvægt að nemendur eigi fleiri kosta völ en hefðbundið bóknám að loknu grunnskólanámi. Það er lykilatriði að efla verknám, sem því miður var skorið niður á síðasta ári í fjárlögum. Til þess þarf bæði hugarfarsbreytingu og pólitískan vilja enda er verknám dýrara en hefðbundið bóknám. Þá höfum við tekið undir þær hugmyndir sem settar hafa verið fram um að breikka innihald stúdentsprófs þannig að fólk geti tekið stúdentspróf hvort sem er af verknámsbraut, listnámsbraut eða bóknámsbraut. Það merkir ekki að allir skólar þurfi að sinna öllum verkefnum en fjölbreyttari valkostir gætu leitt til þess að fleiri lykju stúdentsprófi og færri hyrfu frá námi. Það er þekkt staðreynd að hér á landi hverfur um þriðjungur frá námi í framhaldsskóla, sem er fullkomlega óviðunandi hlutfall.

Það er lykilatriði að allir eigi rétt á háskólanámi, ófatlaðir sem og þeir sem glíma við fötlun. Fjölmennt hefur staðið sig vel sem símenntunarmiðstöð fyrir fatlað fólk sem er yfir tvítugu en þar er enn aðeins boðið upp á stök námskeið, ekki fullt nám. Við Vinstri-græn höfum lagt áherslu á að breikka háskólastigið og lagt til að tekið verði upp verknám á háskólastigi. Þetta mun verða til þess að efla verknám á öllum skólastigum og auka rannsóknir og þróun í verklegum greinum.

Enn fremur skiptir miklu að móta heildstæða stefnu um hefðbundið akademískt háskólanám. Þar hefur nemendum fjölgað mjög í ákveðnum fögum en önnur fög, s.s. tilteknar greinar hugvísinda, raunvísinda og félagsvísinda, hafa setið eftir. Á þessum sviðum er rannsóknavirkni mikil og því slæmt ef þau verða hornreka innan háskólasamfélagsins. Miklu skiptir að endurskoða þær reglur sem hið opinbera fylgir við úthlutun fjármuna til háskólanna enda ljóst að greinar eru þar taldar misverðmætar og það hefur stýrt nokkuð framboði á námsfögum.

Að lokum skiptir miklu að rannsóknarfjármagn til háskóla verði tryggt. Nýr samningur við Háskóla Íslands er ánægjuefni og ljóst að við Vinstri-græn viljum að Háskóli Íslands eflist og marki sér sérstöðu í alþjóðlegu samhengi. Hins vegar skiptir miklu að skoða stöðu allra skóla á háskólastigi út frá rannsóknum og nýsköpun. Samhliða því þarf að efla samkeppnissjóðina og auka hlutfallslegan þátt þeirra í rannsóknafjármagni. Úthlutunarreglur þeirra þarf að skoða með það að leiðarljósi að vísindamenn séu ekki um of bundnir stofnunum. Við viljum að sjálfstæðir vísindamenn verði mikilvægur hópur í íslensku vísindalífi.

Við eigum tækifæri til að hleypa að nýrri hugsun í menntamálum hinn 12. maí næstkomandi. Tækifæri til að hugsa menntun Íslendinga út frá grunnhugmyndinni um fjölbreytni og jöfnuð á öllum skólastigum. Nýtum þetta tækifæri og sköpum nýja tíma í íslenskri menntun.
Höfundur er varaformaður Vinstri-grænna.
Fjölbreyttari valkostir gætu leitt til þess að fleiri lykju stúdentsprófi og færri hyrfu frá námi.